Dünyanın En Eski 12 Köpek Irkı
American Kennel Club yeni bir köpek türü bu yıl tanımladı. Biewer Teriyeri, American Kennel Club tarafından tanınan 197. Köpek ırkı olarak kayıtlara girmiştir. Bu köpek ırklarının tanımlanması köpeklerin ırk ve karakter özelliklerine göre belirlenirken On binlerce yıl öncesinden bu yana süre gelen saf ırklar bulunmaktadır.
Araştırmacılar, uzun bir süre Basenji'nin dünyanın en eski köpek ırkı olduğunu savundular. Av köpeğini tasvir eden ve MÖ yaklaşık 6.000 yılına kadar uzanan bazı Libya mağara resimlerine dikkat çektiler. Ancak geçen yıl, uluslararası bir araştırma ekibi tarafından yürütülen yeni bir genetik çalışma ile Grönland Kızak Köpeklerinin Basenji'den çok önce var olduğunu göstermiştir.
Araştırmacılar, Sibirya kıyılarındaki uzak Zhokhov adasında bulunan bir köpeğin 9.500 yıllık kalıntılarını inceleyerek ilkel bir köpek bulacaklarını düşündüler, ancak bunun yerine, Grönland Kızak köpeğini tanımladılar ve bu ırk evcilleştirilmişti ve kendi ırk standartlarına sahipti.
Bu yazımızda köpeklerin atası olarak da tanımlayacağımız en eski 12 köpek ırkını sizlerle paylaşacağız.
Akita Inu – 10.000 yıl
Grönland kızak köpeği üzerine yapılan yeni araştırmaya rağmen, Akita dünyadaki en eski köpek türüdür. Ehime'deki Kamikuroiwa Kaya Mağaraları alanında bulunan köpek kalıntılarının, geleneksel olarak MÖ 14.000-300 arasına tarihlenen Jomon Dönemi'ne kadar uzandığına inanılıyor. Köpeğin cinsi tam olarak bilinmemekle birlikte, dişlerindeki hasar bu köpeklerin büyük av memelilerini avlamak için kullanıldığı sonucuna götürmektedir.
Bu köpekler günümüzün Akita Inu veya Japon Akita'sından daha küçüktür. Akita, Japonya dağlarında ortaya çıktıktan sonra evcilleştirildi ve yaban domuzu ve geyikler gibi büyük hayvanları avlamak için eğitildi. Daha sonra samuraylara sadık yoldaşlar olarak hizmet ettiler.
Grönland Kızak Köpeği – 9.500 yıl
American Kennel Club tarafından bir cins olarak tanınmasa da Grönland kızak köpeği, Husky ve Alaskan Malamute'ye benzer bir görünüme sahiptir. Bu anlamda, Zhokhov'da keşfedilen köpekle daha yakın akrabalar ve diğer köpek ırklarının aksine, son 9.500 yılda gri kurtla melezleşme belirtisi göstermediğinden diğerlerinden ayrılmaktadır.
Araştırmacılara göre, Grönland kızak köpeklerinin diğer cinslerin şeker ve nişasta açısından zengin diyetlerle başa çıkmak için yaptıkları genetik adaptasyonlardan yoksun olması, " kızak köpekleri ve Kuzey Kutbu insanlarının 9.500 yıldan fazla bir süredir birlikte çalışıp uyum sağladıklarının kanıtıdır."
Ancak 2018'den bu yana, Grönland kızak köpeği, neslinin tükenmesine yol açabilecek dramatik bir nüfus düşüşü görülmektedir. İklim değişikliği, geleneksel avlanma yöntemlerini etkisiz hale getirmekte ve mevcut gıda kaynaklarının azalmasına neden olmaktadır. Aynı zamanda, parvovirüs ve distemper salgınları birçok alt popülasyonu yok etmektedir. Güçlü, azimli ve kaslı bir köpek olan Grönland kızak köpeği, binlerce yılını insanlarla çalışarak geçirmiştir.
Afgan Tazısı – 8000 yıl
Birçoğu Afgan Tazısının Mısır çöllerinden geldiğine inanırken, daha gerçekçi bir teori ise; Afganistan ve komşu bölgelerin göçebe halkı tarafından yetiştirildikleri yönünde. Diğer tazı türleri kadar hızlı ve güçlü olan Afgan tazıları, başlangıçta antiloplar ve bazılarına göre leoparlar olmak üzere avlanmak için kullanılıyordu. Görgü tanıkları, Afgan'ın tehlikeli avını "leoparların çenelerinden kopararak" boynundan yakalayacağını söylüyor. Saluki ile yakından akraba olan Afganlar, avcılık kökenlerine dayanan ve inatçı ve mesafeli olabilen bağımsız bir çizgiye sahiptir. Bu özellikler, özellikle son derece yüksek bir av güdüsüne sahip olduklarından, eğitilmelerini zorlaştırır.
Uzun, dalgalı bukleleri ve çarpıcı görünümüyle Afgan Tazısı, gösterinin şampiyonudur ve hem sessiz hem ağırbaşlı hem de ruh haline göre düpedüz palyaço olabilen sadık ve eğlenceli bir arkadaştır.
Tazı – 8000 yıl
Günümüz Türkiye'sinde keşfedilen M.Ö. 6000 yıllarına ait tapınak çizimlerinde tasvir edilen köpeklerle yakından ilişkili olan Tazı, dünyanın en eski köpek ırklarından biridir. Bazı araştırmacılar mezarlarda, yazıtlarda ve mezar resimlerinde tasvir edilen köpeğin aslında bir Tazı olduğuna ikna olurken, diğerleri onun Basenji veya Saluki ile daha çok ortak noktası olduğuna inanıyor.
Hiç şüphe yok ki Greyhound, avcı, refakatçi ve bekçi köpeği rolünü üstlenerek eski Mısır atalarından türemiştir. Orta Çağ'a gelindiğinde, yaygın kıtlık Avrupa'yı kasıp kavurduğu için Greyhound'un nesli neredeyse tükenmiştir. Cins, onları soylular için yetiştirmeye devam eden din adamları tarafından kurtarılmış ve Greyhound'a aristokrasinin bir arkadaşı olarak saygın statüsünü vermiştir.
Akıllı, bağımsız ve çevik olan Greyhound, memnun etmeye can atan nazik, sevecen bir köpektir. Yüksek av yeteneği, ancak sessiz, yumuşak huylu bir arkadaş istiyorsanız, bir Greyhound idealdir. Tazılar aynı zamanda - onlara ayak uydurmaya çalışmadığınız sürece - harika koşu ortakları olurlar ve hızları ve maharetleri hem çeviklik hem de itaat konusunda mükemmeldir.
Basenji – 5000 yıl
Greyhound gibi, Basenji'nin de Eski Mısır köpekleriyle akraba olduğuna inanılmaktadır. Ancak birçok araştırmacı ise onun Afrika'da ortaya çıktığını iddia etmektedir. Uzak bölgelerde izole edilmiş olan Basenji, eski atalarının alışılmadık özelliklerinin birçoğunu korumuştur ve çoğu köpek türünden daha fazla kedi benzeri davranış sergiler.
Basenji, kendine özgü köpek kokusundan yoksun olmakla kalmaz, aynı zamanda havlamak yerine şarkı söyler ve görünüşü ve temizliği konusunda bir kedi kadar titizdir. Basenjilerin bir zamanlar " keskin görüş, patlayıcı hız ve son derece gelişmiş bir koku alma duyusuna sahip çok yönlü avcılar " olarak ödüllendirildiğine inanılmaktadır.
Bir tür "kült ırk" olan Basenji, AKC'nin 2020'nin en popüler ırkları listesinde 86. sıraya yükseldi. Temiz, kokusuz, zeki ve meraklı Basenjiler mükemmel bekçi köpekleri ve sadık yoldaşlardır.
Tibet Mastifi – 5000 yıl
Her türden Mastiff binlerce yıldır var ama Tibetlilerin en eskisi olduğuna inanılıyor. 2008'de yapılan bir filo genetik analiz, araştırmacıları "Tibetli Mastiff ile gri kurt arasındaki yaklaşık ayrılma süresinin günümüzden 58.000 yıl önce olduğu ve diğer evcil köpekler ile gri kurt arasındaki yaklaşık ayrılma süresinin 42.000 yıl olduğu" sonucuna götürmüştür.
Mastiff en eski köpeklerden biridir ve bu teoriyi destekleyecek çok az genetik kanıt olmasına rağmen, antik Roma'nın savaş köpeklerinden geldiğine inanılmaktadır. Yine de, Aristoteles'in diğer köpeklerden daha büyük ve "vahşi hayvanlara saldırılarında daha şiddetli " olarak tanımladığı efsanevi Molossus ile benzerliği paylaşmaktadır.
Tibet Mastiff'leri başlangıçta bekçi köpekleri olarak kullanılsa da, hem mülkü hem de çiftlik hayvanlarını korumuştur. Aile üyelerine karşı nazik ve şefkatli olan Tibetli Mastiffler, yabancılara karşı saldırganlık göstermektedir.
Saluki – 5000 yıl
Saluki şu anda dünyadaki en eski köpek türü olarak Guinness Dünya Rekorunu elinde tutmaktadır. Yeni araştırmalar bu iddiayı çürütmüş olsa da, eski kökenleri inkâr edilemez. Arkeologlar, MÖ 3.300 yılına tarihlenen bir Saluki'yi tasvir eden altın bir pandantif ortaya çıkarırken, Yukarı Nil bölgesindeki antik mezarlarda mumyalanmış Salukis kalıntıları keşfedilmiştir.
Bu zarif köpekler, hem Arap kabile üyeleri hem de Mısır soyluları tarafından çok değerlidir. Yüksek hızlı tazılar olarak hızları, dayanıklılıkları ve keskin avlanma içgüdüleriyle ödüllendirilmişlerdir.
Meraklı, sadık ve yine de bağımsız olan Saluki, rekabette öne çıkan atletik bir köpektir ve çeviklik, yemle yön bulma ve zıplama gibi etkinliklere yatkınlık gösterir. Avcılık kökenlerine ve yüksek av güdülerine rağmen Salukis, bol miktarda egzersiz ve zihinsel uyarım aldıkları sürece onurlu ve nazik aile hayvanlarıdır.
Alaska Malamutu – 3000 yıl
Binlerce yıl önce, Alaskan Malamute'nin ataları Sibirya'dan Alaska'ya geçerek bugün bildiğimiz türe benzer bir türe dönüşmüştür. Kızak çekmek, fok avlamak ve kutup ayılarına karşı savunma yapmak için kullanılan Alaskan Malamute çok değerliydi. Adı, Alaska'nın kuzeybatı bölgesi Kotzebue Sound'da yaşayan Inuit halkı Mahlemiut'un adından türemiştir.
Alaskan Malamute, Alaska'nın soğuk havasında ve sert kışlarında hayatta kalma konusunda yeteneklidir. Güçlü ve atletik bir cins olan Malamute, dayanıklılığı ve çalışan bir köpek olarak yeteneği ile tanınır, ancak aynı zamanda harika evcil hayvan özelliğine sahiptir. Oyuncu ve ara sıra yaramaz olan Alaskan Malamute, deneyimli köpek sahipleri için harika bir aile arkadaşı olmuştur.
Chow Chow - 2000 ila 3000 yıl
Chow Chow, ların " alıcı, işaretçi ve kızak köpeği " olarak kullanıldıkları Çin'de ortaya çıkmıştır. Cinsin tasvirleri, Hun hanedanlığına (MÖ 206 - MS 22) kadar uzanan heykellerde ve Çin çanak çömleklerinde bulunmuştur. Cinsin gerçek kökeni bilinmemekle birlikte, bekçi köpeği olarak yetiştirildiğine inanılmaktadır. Hatta bazıları, Chow Chow adının yenilebilir anlamına gelen Çince 'chou' kelimesinden türetildiğini bile söylemektedirler.
Chow Chow, kendine özgü mavi veya siyah diliyle ünlüdür. Bu, yalnızca bir tür olan Shar-Pei ile paylaştığı bir özelliktir. Bununla birlikte, tam olarak nereden geldiğini kimse bilmiyor gibi görünüyor olsa da, ancak halk hikâyeleri, dünya yaratılırken " Chow Chow'ların, yıldızlar yerlerine yerleştirildiğinde dünyaya düşen tüm küçük mavi gökyüzü parçalarını yalamalarına izin verildiğini " öne sürmektedir.
Kaniş – 2.000 yıl
Kanişi bir Fransız köpeği olarak düşünme eğiliminde olsak da, bazıları onun 15. yüzyılın başlarında Almanya'da ortaya çıktığına inanıyor. O döneme ait Kaniş görüntüleri, bugün bildiğimiz Standart Kaniş ile çok az benzerlik gösteriyor ve günümüzün türünden çok daha fazla aslan gibi görünüyor. Bu cins, çok çeşitli renklerde gelir ve bazıları türleri çok rağbet görmektedir.
Cins, özellikle su kuşlarını almak için bir su ve av köpeği olarak evcilleştirilmeye başladı. Bu ilk Kanişler pratik nedenlerle kırpıldı ve " göğsün etrafındaki uzun tüyler, köpeğin dondurucu suda hayati organları için yalıtım sağlarken, [bu arada] kırpılmış arka kısımlar yüzerken sürtünmeyi azalttı ."
Kanişleri ideal aile hayvanları yapan mutlu ve nazik bir tavırlarıdır. Eğitilmesi kolay olan Kaniş, birçok eğitimde üstündür ve sirk numaraları yapmakta olduğu kadar yer mantarı avlamakta da ustadır. Bu enerjik cins, hem sosyal hem de fiziksel uyarılma ile gelişir.
Tibet Teriyeri – 2000 yıl
Tibetan Terrier, uzak Himalaya dağlarında 2.000 yılı aşkın bir süredir evrim geçirmiş, tüylü ve orta boy bir köpektir. Tibet'in Kutsal Köpeği olarak bilinen Tibet Teriyeri, yüzyıllardır Tibet rahiplerine eşlik, bekçi köpeği ve iyi şans tılsımı olarak hizmet etmektedir. Dalai Lama'nın Tibet'ten kaçmak zorunda kaldığında çok sevdiği Tibet Teriyeri Senge'yi de yanına aldığı söylenmektedir.
Gerçek bir teriyer olmasa da, Tibet Teriyeri veya Tsang Apso hem ayakları yere basar, hem de korkusuzdur. Kıvırcık tüylü Puli'nin atası olduğuna inanılan ve koyunları dar dağ geçitlerinde gütmek, hayvanların sırtına atlayarak onları taşımak için kullanıldığı bilinmektedir.
Tibet Teriyerlerinin sahiplerine iyi şans getirdiğine inanılırdı ve sonuç olarak asla başka türlerle satılmaz veya melezlenmezdi. Bu günlerde, bu tüylü köpeklerden birini satın alabilirsiniz, ancak eski Tibet'te bir tane edinmenin tek yolu onu hediye olarak almaktı.
Nazik ama eğlenceyi seven bir cins olan Tibet Teriyeri, etrafında ona eşlik edecek insanlar olduğu sürece çeşitli yaşam tarzlarına ve evlere uyum sağlayabilir.
Pekingese – 2000 yaşında
Bu küçük, tüylü cins bir zamanlar kraliyet ailesi tarafından nihai kucak köpeği ve refakatçi olarak saygı görüyordu. Efsaneye göre Buddha, bu cinsi bir aslanı köpek boyutuna küçülterek yarattı. Bazıları, Pekingese'nin muhtemelen daha büyük bir cinsten oyuncak boyutuna kadar yetiştirildiğine göre, bu hikâyenin "olası bir gerçek zerresi" içerdiğini söylüyor.
Pekingese hızla Çin İmparatorları ve onların saray mensupları arasında favori haline gelmiştir. MS 700'den beri var olduğuna inanılan bu antik ırk, " hala çok sevilen yoldaşlar ve uyanık bekçiler " olmalarına rağmen, ilk yıllarında sahip olduğu popülariteyi asla geri kazanmamıştır.
Çok az egzersiz ve hatta daha az yiyecek gerektiren Pekingese, bakımı kolay bir köpektir. Uzun, dalgalı bukleleri bile, uzun tüylü ırklardan daha az bakım gerektirir. Pekingese, küçük boyutuna rağmen, zaman zaman çizmeleri için biraz büyük olabilen, kendine güvenen, inatçı bir köpektir. Bununla birlikte, hem sadık hem de sevecen olan arkadaş canlısı, dışa dönük köpeklerdir.
İlginizi Çekebilecek Soru Başlıkları
En Eski Köpek Irkı Nedir?
Birçok kişi Akita Inu'nun en eski köpek türü olduğuna inanırken, bazı bilimsel araştırmalar ilk önce Basenji'nin ortaya çıktığını öne sürüyor. MÖ 6.000 yılına kadar uzanan tarih öncesi mağara resimleri, Basenji'nin resimlerini gösteriyor, ancak bunlar, Kamikuroiwa Kaya Sığınağı alanında keşfedilen Akita kalıntılarından çok daha yenidir. Benzer şekilde Saluki, MÖ 329'da ortaya çıkan en eski köpek türü olarak Guinness Dünya Rekoru'na sahip olmasına rağmen, Akita'nın tarih öncesi kökenleriyle rekabet edemez. Genetik araştırmalar devam ettikçe, ilk evcilleştirilmiş köpeğin ne zaman ortaya çıktığına ve eski uygarlıklardaki rolünün ne olduğuna dair daha fazla içgörü bekleyebiliriz.
Bütün Köpekler Kurttan mı Geliyor?
Canis familyası doğrudan bozkurt veya Canis lupus'un soyundan gelir. Evcil köpeklerin olağanüstü çeşitliliğine rağmen, görünüşleri ve davranışları yıllar içinde önemli ölçüde değişmiş olsa da hepsinin izleri gri kurda kadar uzanabilir.
En Uzun Ömürlü Köpek Cinsi Hangisidir?
En uzun yaşayan cinsi belirlemek zor olsa da, doğal olarak diğerlerinden daha uzun yaşayan bazı köpek ırkları vardır. Örneğin, Great Dane'nin çok kısa bir ömrü vardır ve ortalama yaşam beklentisi yaklaşık 8 ila 10 yıldır. Chihuahua ise genellikle en az 12 yıl hayatta kalır, bazen 20 yaşına ulaşır. Guinness Dünya Rekorlarına göre dünyanın en yaşlı köpeği 1910'da doğdu ve inanılmaz bir 29 yıl yaşadı. Avustralyalı bir Sığır Köpeği olan Bluey, Kasım 1939'da uykuya dalmadan önce 20 yıl boyunca koyun ve sığırlarla çalıştı. Diğer uzun ömürlü ırklar arasında 12 ila 15 yaşındaki Maltalılar ve 13 ila 16 yaşındaki inatçı Jack Russell teriyeri bulunur.