Köpeklerde ve Kedilerde Sık görülen Fıtıklar Nelerdir?
Fıtıklar, evcil hayvanınızın vücut duvarındaki veya dokuların ait olmadıkları alanlara geçmesine izin veren organlardaki çıkıntılar ve yırtıklardır diye tanımlayabiliriz. Göbek, Kasık, Perine, Diyafram ve Perikardiyal-peritoneal fıtıklar ve yapılması gerekenler bu yazımızda.
Bazı fıtıklar küçük rahatsızlıklar olup bir ömür canlıya zarar vermez, basıları ise yaşamı tehdit edebilir. Bazı fıtıklar doğuştan mevcuttur (konjenital fıtıklar), birçoğu ise yaralanmanın veya tam olarak iyileşmeyen cerrahi bir kesiğin sonucudur. Fıtığın içeriği normal pozisyonuna geri itilebildiğinde buna reddedilebilir fıtık denir. Zamanla, fıtıklar genellikle sert bir fibröz doku oluşturur. Bu durumlarda, fıtık kesesinin içeriği bazen cepte veya kesede "sıkışır" ve artık ait oldukları yere elle itilemez (redükte edilemeyen bir fıtık). Fıtıkların içinde sıkışan doku yeterli kan almazsa bu duruma boğulmuş fıtık denir. Bu tip dolaşım bozukluğu olan fıtıklar acil bir durumdur. Ayrıca sidik kesesi veya bağırsak gibi organlar fıtık boşluğu içine girmektedir ki bu durumda müdahale gerektiren bir durumdur.
Fıtıklar şekillendikleri yere veya organa göre adlandırılmaktadır. Sebep ne olursa olsun fıtıkların geneli cerrahi müdahale gerektirir. Herhangi bir problem teşkil etmeyen fıtıklar bile ilerleyen zamanla problem oluşturacağı gerekçesiyle derhal opere edilmelidir.
Göbek Fıtıkları:
Göbeğin tam tarifi köpeğinizin veya kedinizin göbek deliğidir; anne karnında iken besin ve oksijen kaynağıdır ve metabolik atıkların çıkışıdır. Konjenital göbek fıtıkları, veteriner hekimlerin karşılaştığı tüm fıtıklar arasında en yaygın olanıdır.
Göbek fıtığı olan köpekler ve kedilerde karın kısmında yumuşak, ağrısız bir şişlik vardır. Şişlik, evcil hayvanınızın pozisyonuna ve karın boşluğundaki basınç artışı yani ne kadar yediğine bağlı olarak inip çıkabilir. Parmağınızla yavaşça geri itebilirsiniz.
Omentum dediğimiz doku normalde bağırsakları bir örtü gibi örter. Küçük göbek fıtıkları, tüm memelilerin karnında bulunan ve omentum adı verilen yağlı dokunun bir kısmının fıtık kesesine girmesi ile oluşur. Evcil hayvanlar obez hale geldiğinde, omentumları aşırı yağ ile dolar ve genişler. Bu nedenle, evcil hayvanınız kilo alırsa, köpeğinizin veya kedinizin göbek fıtığının büyüdüğünü fark edebilirsiniz.
Birçok küçük göbek fıtığı ciddi bir problem değildir. Yavru evcil hayvanınız olgunlaştıkça bazen kendi kendilerine kapanırlar. Bazen kapandıklarında, derinin hemen altında küçük bir omental yağ kabarcığı kalır.
Daha büyük göbek fıtıkları önemli vücut organlarını boğabilir. Yani, yaşamsal oksijen, kan ve besin kaynaklarını kesebilir. Bu, evcil hayvanın bağırsaklarının bir halkası veya başka bir vücut organının bir kısmı fıtık kesesi içinde sıkıştığında veya büküldüğünde meydana gelebilir. Bu durumlarda, fıtığın lifli halkası, evcil hayvanın bağırsağının boğulmuş bölümüne giden kan akışını sıkıştırarak hücre ölümüne ve nekroza neden olabilir. Kese içindeki o hasarlı doku şişerken, ödem sıvısı onu daha da sıkıştırır. Bu nadiren meydana gelir, ancak meydana gelirse, yaşamı tehdit eden bir acil durumdur.
Kasık ve Uyluk Fıtıkları:
Kasıktaki fıtıklar genellikle hamile kalmış dişi köpeklerde ve şişkinlik veya kabızlık yaşayan köpeklerde görülür. Kedilerde de ortaya çıkabilirler. Erkeklerde genellikle genetik temellidir. Her durumda, evcil hayvanınızın karın boşluğunun arkasına ait olan doku, evcil hayvanınızın femoral arterini çevreleyen zayıf bir alandan dışarı çıkar. Fıtık kesesi genellikle yağdan başka bir şey içermez. Evcil hayvanınız sırt üstüyken genellikle hafif bir parmak basıncıyla karın içine geri çekilebilir. Genel anestezi altında bu kese, uyluğun iç kısmına iliştirilmiş küçük bir balona benzeyene kadar makas ve neşter ile çok dikkatli bir şekilde diseke edilebilir. Daha sonra dikkatli bir şekilde karın içine yerleştirilebilir.
Perineal Fıtıklar:
Perineal fıtıklar, evcil hayvanınızın anüsünün hemen yanında meydana gelir. Yaşlı köpeklerde kedilere göre çok daha fazla görülür. En çok kısırlaştırılmamış erkek köpeklerde görülürler. Bu evcil hayvanlarda, genellikle genişlemiş bir prostat sonucu olarak ortaya çıkarlar. Ancak kabızlık nedeniyle dışkılamak için zorlanma, başka bir nedendir. Perineal herniler büyümüş, enfekte olmuş veya yırtılmış anal keseler (bezler) veya anal kese tümörleri ile karıştırılabilir.
Başlangıçta evcil hayvanınızın perineal fıtık kesesine giren genellikle sadece karın yağıdır; ancak mesanenin veya bağırsağının bazı bölümlerinin sonunda kese içine girdiği durumlar vardır. Bu meydana geldiğinde, evcil hayvanınız idrarını yapamadığı veya dışkılama yapamadığı için sorun tıbbi bir acil duruma dönüşür.
Diyafram Fıtıkları:
Diyafram fıtıkları Doğuştan (doğum kusuru) veya bir araba kazası, balkondan düşme sonrasında kısacası bir travma sonucunda olabilir. Bu diyaframa yırtıkları, evcil hayvanın karnındaki basınç aniden yükselip karın organlarını diyaframa kuvvetli bir şekilde bastırıp diyaframı yırttığı meydana gelir. Bunlar, onarılması tüm fıtıklar arasında en zoru olabilir. Evcil hayvanlar genellikle hayvan hastanelerine nefes nefese gelirler. Yatmaya isteksizdirler çünkü yan taraflarında yeterli oksijeni elde etmekte daha da zorlanırlar. Çoğu zaman, arka ayakları bir el arabası gibi kaldırılırsa oldukça tedirgin olurlar. Aslında bu, veteriner hekimlerin diyaframa yırtığı oluştuğundan şüphelendiklerinde sıklıkla kullandıkları basit bir testtir. X-ışınları, göğüs organları öne doğru bastırıldığında ve arka göğüs boşluğunda mide ve/veya diğer karın organlarının göğüs boşluğunda görülebildiğinde tanıyı doğrulanır. Yırtık onarıldıktan sonra evcil hayvanınız normal hayata döner.
Skrotal Fıtıklar:
Skrotal herniler, atlarda ve insanlarda köpeklere veya kedilere göre çok daha yaygındır. Bir skrotal fıtığın onarımı kasık veya femoral fıtığın onarımına benzer olacaktır. Yine, böyle bir fıtık, ancak bir bağırsak halkası veya mesane skrotuma geçip daralırsa hayatı tehdit eder hale gelir.
Perikardiyal-peritoneal Fıtıklar:
Çoğu perikardi-peritoneal fıtık, doğuştan bir kusur (evcil hayvanınızın doğuştan sahip olduğu bir sorun) olarak ortaya çıkar. Bu özel problemde, evcil hayvanınızın karnından kalbini çevreleyen keseye ( perikardiyal kese ) kadar kalıtsal bir yol veya tünel uzanır. Hastalığın semptomları, kalp veya akciğer yetmezliğinde görülebilen semptomlara benzer, çünkü evcil hayvanınızın göğsüne göç eden bağırsaklar/ve/veya karaciğer lob(lar)ı çevreler ve kalbine ve akciğerlerine baskı yapar
Tüm köpek ırkları, kedilerden çok daha hassastır. Köpeklerde kasık fıtıkları şu durumlarda daha yaygındır: