'Stoma' terimi tıbbi terminolojide ağız boşluğunu (ağız) tanımlamak için kullanılır. Stomatit, ağız boşluğunun herhangi bir iltihabı için genel olarak kabul edilen bir terimdir. Eğer stomatit dişleri de içine alana bir enfeksiyon gelişmişse buna gingivostomatit denmektedir.
Stomatit, yetişkin evcil kedilerde yaygın olarak görülür ve ağrılı bir durumdu. Siyam, Persian ve Himalayanlar gibi safkan kedilerde ve yavru kedilerde stomatit daha sık görülmektedir. Aynı durum çok kedili evlerde yaşayan kediler için de geçerlidir. Kedilerde stomatitin tedavisi zordur ve problem inatçı bir karaktere sahiptir.
Kedilerde stomatitin sebepleri oldukça fazladır. Kronik stomatitli kedilerin neredeyse yüzde 90'ının hem Feline Herpesvirus-1 (FHV-1) hem de Feline Calicivirus (FCV) kaynaklı olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Stomatitin ayrıca dişlerde plak ve buna bağlı bakteri oluşumu nedeniyle geliştiği öne sürülmüştür. Diş taşları zayıf ağız hijyeni ile ilişkilidir. Bakteriler dişetine girdiğinde iltihaplanma ve enfeksiyona neden olurlar.
Kedilerde Stomatitin Klinik Belirtileri
Stomatitten mustarip kedilerde salya akması, yüzü tırmalama, ağız kokusu yemek yerken ağrı, ağızdan yemek düşürme, kanlı tükürük, kilo kaybı ve anoreksi öyküsü vardır. Önemli bir işaret, hayvanların en sevdikleri katı yiyecekleri yiyemeyip, yumuşak yiyecekleri tercih etmeleridir. Yüzüne dokunmaya çalıştığınızda kediniz ağrıya bağlı mutsuz ve agresif olabilir.
Klinik muayene, genişlemiş mandibular lenf yumruları ve dudaklarda ülserasyonları ortaya çıkarabilir. Diş eti, yanak mukozası, dil, dilaltı dokusu ve farinkste kızarıklık izlenebilir. Kedinin tüyleri, kendi kendini tımar etmekten kaçındıkları için sonunda kirli ve dağınık hale gelecektir.
Hastalık ilerledikçe ağız boşluğundaki iltihaplı doku proliferatif, kabarık, ülserli ve iltihaplı bir karakter alır ve düzenli olarak kanama eğilimi gösterir. Çeşitli derecelerde periodontal diş hastalıkları gelişebilir ve dişler bol miktarda plakla kaplanır.
Kedilerde Stomatit Tedavisi
Tedavi protokolünün amacı, ağız içindeki diş plağına karşı inflamatuarı azaltmaktır. Bu, kedi diş fırçaları ile fırçalama, ağız bölgesine sürülen antibiyotikli ağız kremleri, sistemik antibiyotikler, lazer tedavisi, diş taşı temizliği ve diş çekimi ile sağlanabilir.
Stomatitli kedilerin dişlerini fırçalamak, hayvanlar oldukça acı verici tepkiler verdiğinden sahipleri için genellikle çok zordur. Çoğu durumda, hayvan genel anestezi altında bir profesyonel tarafından yapılan diş taşı temizliğinden fayda görecektir. Temizleme işleminden sonra diş etleri ve dişler antiseptikli sularla yıkanmalıdır.
Hasta kedinin yemek yeme probleminden dolayı genel durumun bozulmaya başladığı durumlarda deri altı veya kas içi serum tedavileri genel durumun düzelmesinde etkilidir. Diğer seçenekler ise kedinin ağrılı durumundan dolayı kortikosteroidlerin kullanılması fayda sağlayacaktır.
Diğer tedavi seçenekleri arasında, önemli immünomodülatör ve antibakteriyel ilaçlarla, bağışıklık sistemini uyaran destek katkı maddeleri kullanılmalıdır. Sistematik antibiyotik tedavisi, kedi stomatiti vakalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Ne yazık ki, antibiyotikler sadece kısa süreli klinik iyileşme sağlamakta ve hatta semptomların hafifletilmesinde etkisiz kalabilmektedir.
Periodontitis ve tutulan kök vakalarında diş çekimi endikedir. Konservatif tıbbi tedaviye yanıt zayıf olduğunda veya ilaçlarla ilişkili yan etkiler kabul edilemez olduğunda sağlıklı dişler bile çekilebilir. Dişleri çektiğinizde plağın tutunabileceği bir yüzey yoktur. Böylece bakteri birikimi en aza indirilir ve mikroorganizmalarla ilişki azalır. Çoğu kedi, diş çıkarma işlemini oldukça iyi tolere eder ve hem kuru mama hem de kedi konserve yiyecekleri dişsiz olarak yiyebilir.