Kedi Ve Köpeklerde Mastitis
Mastitis kaba tarifi ile meme dokusunun iltihabıdır. Enfeksiyon kökenli bir veya daha fazla meme bezinin iltihaplanması ile karakterizedir. Enfeksiyona, sıklıkla staphylococci aureus neden olur. Dişi kedi ve köpekler genellikle laktasyon ( emzireme ) döneminde mastite yakalanırlar. Nadiren hastalık, dişi kedi ve köpeklerde gebeliğin sonunda görülür. Mastitis köpeklerde, kedilere göre daha yaygındır. Meme iltihabı zamanında tedavi edilirse birkaç gün içinde iyileşir. Ancak ihmal durumunda hastalık dişi köpek, kedi ve yavrular için tehlikelidir. Akut iltihaplanma döneminde, yavru köpekler enfekte meme bezini emmemelidir. Meme iltihabı nedeniyle anne sütünde birçok bakteri ve bunların toksinleri bulunur. Bunlar yavru köpeklerde ölümcül sepsis/toksik süt sendromuna neden olabilir.
Köpeklerde meme sayısı 8-12 arasındadır. Kedilerin ise genellikle 8 memesi vardır. Bazılarında bu sayı 10’a çıkar. Sıralaması 4 göğüs memesi, 2 karın memesi ve 2 kasık memesi şeklindedir. Meme iltihabı apseye dönüşürse nekroz olmaması için açılıp dokunun iltihaptan ve ölü dokudan temizlenmesi gerekir. Çok büyük bir apsenin patlaması durumunda, meme bezinin etkilenen bölgesi cerrahi olarak çıkarılmalıdır. Dişi köpekte apse veya nekrotik meme dokusu varsa yavrular annelerinden ayrılmalıdır. Üç haftalıktan itibaren, yavru köpekler genellikle uygun şekilde sütten kesilebilir ve yavru süt tozları ile beslenebilirler.
Kedi ve Köpeklerde Mastitin Nedenleri?
Mastitis genellikle hamilelik sırasında veya doğumdan sonra görülür. Kötü hijyen ve kötü yaşam koşulları, meme dokusunun inflamasyonunun ortaya çıkmasına neden olur. Emzirme sırasında yavru kedilerin ve köpeklerin dişlerinden veya tırnaklarından kaynaklanan meme yaralanmalarından da kaynaklanabilir. Asıl sebep meme dokusuna yerleşen patojen bakterilerdir.
Köpek ve Kedilerde Mastitisin Belirtileri Nelerdir?
Dişi köpeğinizin ya da kediniz memelerinde ağrılı şişlik varsa, yavrularının onu emmesine izin vermiyorsa ve yorgun görünüyorsa mutlaka mastitden şüphelenmelisiniz. Çoğu zaman meme bezlerinin sadece bir kısmı etkilenir. Formlar, başlangıçtaki meme şişmesinden (benign form) şiddetli forma (akut) ve apse komplikasyonlarına kadar değişir. Evreye bağlı olarak, hasta hayvanlar farklı semptomlar gösterir. Aşağıdaki semptonlardan bir ya da bir kaçı aynı anda gözlenebilir.
Şişmiş, sıcak, sert ve ağrılı meme(ler)
Akıntı varlığı (irin ve kanama)
Anoreksiya
Kilo kaybı
Ateş
Kusma
İshal
Dehidrasyon
Apse
Kangren
Septik şok
Anneler yavrularına bakmayı reddetme
Kahverengimsi bir renk alan süt.
Kanayan meme ucu
Semptomlar hayvandan hayvana büyük ölçüde değişir. Aslında, iltihaplanma hafif olabilir ve yalnızca birkaç belirtiye neden olabilir. Ciddi durumlarda gangrenöz mastite dönüşebilir. Bu formda meme dokusu, kanlanma eksikliği nedeniyle ölür.
Göğüs şişmesinin başlaması durumunda, kan dolaşımını uyarmak için annenin yavruları emzirmesine izin vermeden önce şiş meme bölgesinin on dakika ılık su ile hafifçe masaj yapılması önerilir.
Emzirmeden sonra mastitli memeye soğutma uygulamaları ile 20 dakika yapılabilir. Göğüs şişmesini gidermek için yavruları sık sık emzirmek de yararlıdır. Bu dönemde dişi köpek mutlaka sakin bir şekilde gelişmeli ve bol su içmelidir.
Herhangi bir düzelme görülmez ise mutlaka bir veteriner hekime başvurulmalıdır çünkü kapsamlı bir muayene ve ilaç tedavisi şarttır.
Köpek ve Kedilerde Mastitisin Teşhisi
Ultrason: Veteriner Hekimlerin en sık başvurduğu teşhis yöntemidir. Meme bezlerinin değişmiş dokusunu net şekilde görmesini sağlar.
Kan testi: Mastitli köpeklerde daha fazla enflamatuar hücre bulunur. Yüksek lökosit sayısı teşhise yardımcı olur.
Süt analizi: Süt pürülan, kalın, kahverengimsi ve pul pul olabilir veya pH'ı değişebilir. Ayrıca bakteri (genellikle Escherichia Coli, stafilokok veya streptokok) varlığını da tespit edebilir.
Köpeklerde ve Kedilerde Mastit Nasıl Tedavi Edilir?
Akut mastitis dişi köpek için çok ağrılıdır. Bu nedenle semptomları hafifletmek için kendisine ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler verilir. Mevcut bakteriler için doğru ilacı bulmak için bir antibiyogram denilen test yapılır. Bunu yapmak için veteriner hekim sütten bir numune alır ve ardından analiz eder. Daha sonra uygun bir antibiyotiği seçebilir. Ancak yavrular sadece birden fazla meme bezi etkilenmişse, verilen ilaç yavrular için uygun değilse veya anne ciddi şekilde hastaysa sütten kesilmelidir. Hasta köpek ve kediye mutlaka sakin bir ortam sağlanmalıdır. Sağlıklı beslenmelidir. Bunun için yüksek proteinli yavru kedi mamaları ve yüksek enerjili köpek mamaları seçilmelidir.
Enfekte olan bez ayrıca ısı, ağrı, şişlik ve kızarıklık geçene kadar düzenli olarak elle sağılmalıdır. Kan dolaşımını hızlandırmak için önce ılık kompres uygulamak ve etkilenen bölgeye hafifçe masaj yapmak iyi bir fikirdir. Aslında sütten kesme, yalnızca şiddetli mastitis (apse ve/veya kangren) vakalarında düşünülür. Yavru kedinin ve köpeğin minimum emzirme süresi 8 hafta olmalıdır. En çok kullanılan antibiyotikler, amoksisilin, sefaleksin veya sefoksitin gibi geniş spektrumlu antibiyotiklerlerdir. Antibiyotik seçimi Veteriner hekimin yaptığı testlerle seçilmesi tedaviyi başarıya götürecek ve yavruların antibiyotikten olumsuz etkilenmesinin önüne geçecektir. Tedavi genellikle iki ila üç hafta sürer.
Apse durumunda, nemli ve ılık kompreslerin uygulanması olgunlaşmayı destekler. Apse daha sonra delinebilir ve irrige edilebilir. Bununla birlikte, yaygın enfeksiyon veya sepsis durumunda, Mastitis gangren formuna dönüşmüş ise genel anestezi altında ameliyat yapılması gerekir.
Prognoz: Mastiti İyileştirme Şansı Nedir?
Köpeklerin mastitisten kurtulma şansı iyidir. Bu elbette ancak tedavi zamanında yapılırsa ve hayvan kesinlikle korunursa geçerlidir. Komplikasyonlar ortaya çıkarsa, prognoz buna göre kötüleşebilir ve mastit tedavisi daha karmaşık bir hal alır.
Mastitten Korunma
Yavruların dünyaya geldikleri kafes ortamının temiz olması, dişi köpek ve yavruların iyi bir kişisel hijyenden faydalanması önemlidir. Köpek yavrusu bölgesi düzenli olarak temizlenmeli ve olası yaralanmaları önlemek için kontrol edilmelidir (kıymıklar, çıkıntılı vidalar vb.).
Hamilelik ve emzirme döneminde önerilen hijyen önlemleri önemlidir. Bunlara günlük su ve mama değişimi, mama kaplarının temizlenmesi, artık mama, dışkı ve idrarın temizlenmesi, köpek yatağının ve zeminin temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi ve düzenli olarak battaniye ve minderlerin yıkanması ihmal edilmemelidir. Yavruların tırnakları çok uzunsa kısaltılmalıdır. Gebelik ve emzirme aşamasında dişi köpeğin ve kedinin kaliteli mamaya ihtiyacı vardır. Bu durumda, haftalık ihtiyaç duyulan enerji yoğunluğu ile ilgili veteriner hekimlerin özel önerileri vardır.
Sorunsuz bir doğum için yeterli kalsiyum alımı da çok önemlidir ve süt humması riskini azaltır. Yavru köpeklerin bağışıklık sistemlerinin en iyi şekilde gelişebilmesi için hayatlarının ilk saatlerinde mutlaka yeterli miktarda ağız sütü almaları gerekir.